Een patent waarop Ronald Plasterk het alleenrecht heeft geclaimd, wordt naar verwachting binnenkort in de Verenigde Staten toegekend. Dan kunnen fouten die Plasterk bij de aanvraag voor het patent heeft gemaakt ook daar aan het licht komen. Dat zegt octrooispecialist Koos Rasser tegen NRC. Volgens hem kan het patent daarmee ongeldig en waardeloos worden, wat tot claims van benadeelden tegen Plasterk zou kunnen leiden.
NRC schreef eerder dat microbioloog Plasterk na zijn ministerschap miljoenen heeft verdiend aan patenten voor een kankertherapie, terwijl een andere wetenschapper en het Amsterdam UMC er bekaaid vanaf kwamen. Het Amsterdam UMC onderzoekt de kwestie, in overleg met Plasterk, en wil, ook vandaag, niet op de resultaten daarvan vooruitlopen. "Maar als er meer bekend is, zullen we dat melden", laat het academisch ziekenhuis aan de NOS weten.
De kwestie ligt politiek gevoelig, omdat oud-informateur Plasterk genoemd wordt als kandidaat-premier van het nieuwe kabinet. Volgens Haagse bronnen wil PVV-leider Wilders hem graag op die post, maar heeft onder meer NSC vragen over de patentenkwestie. Naar verluidt hebben NSC-voorman Omtzigt en Plasterk gisteren een gesprek gehad. Niet bekend is wat daar uit is gekomen.
Volgens NRC is de kern van het probleem dat Plasterk bij patentaanvragen ten onrechte claimde de enige uitvinder van bepaalde kankervaccins te zijn.
Plasterk zegt dat hijzelf, de toenmalige directeur van het AMC (de voorganger van het UMC) en de andere onderzoeker zes jaar geleden hebben geoordeeld dat hij de uitvinder was op deze patentaanvraag.
NRC meldt vandaag ook dat hoogleraar medische oncologie Kees Punt gisteren een appje naar Plasterk heeft gestuurd, naar aanleiding van diens excuusbrief aan Omtzigt in De Telegraaf. Plasterk bood in de brievenrubriek zijn verontschuldigingen aan voor zijn uitlatingen in een Kamerdebat over het gebruik van zijn dienstauto door Omtzigt.
Volgens NRC was Punt hoofd van de afdeling medische oncologie van het Amsterdam UMC (toen nog AMC) in de tijd dat ook Plasterk daaraan verbonden was. In de app aan Plasterk zou Punt suggesties voor een nieuwe excuusbrief hebben gedaan: "Sorry voor mijn gebrek aan integriteit, ik had geen gegevens van collega-wetenschappers mogen gebruiken zonder hen hierin te betrekken." In een reactie zegt Plasterk tegen NRC dat wat in het appbericht staat onwaar is.
NRC schrijft verder dat advocaat Henri Sarolea op persoonlijke titel aangifte heeft gedaan tegen Plasterk wegens valsheid in geschrifte. Volgens de advocaat kloppen de jaarrekeningen van het bedrijf op verschillende punten niet. Daarover zegt Plasterk dat als in een jaarrekening onverhoopt een onvolkomenheid is geslopen dat zonder intentie is gebeurd en dat het bedrijf zich laat ondersteunen door een accountantskantoor.
PVV-voorman Wilders en de leiders van de andere coalitiepartijen VVD, NSC en BBB hebben vandaag niet gereageerd op het NRC-artikel.
De verwachtingen waren hooggespannen, maar toen het eenmaal zover was, overheerste de teleurstelling. Op 17 mei zou een groep Europese profvoetballers gelijktijdig uit de kast komen. Maar toen de dag uiteindelijk aanbrak, bleef het ijzingwekkend stil.
En dus heerst er teleurstelling binnen de lhbti-gemeenschap zegt Thijs Smeenk, bestuurslid van de Nederlandse John Blankenstein Foundation, een stichting die opkomt voor acceptatie van homo's en lesbiennes in de Nederlandse topsport.
Smeenk zegt dat hij al wel sceptisch was over het slagen van de actie, die was aangekondigd door de homoseksuele Duitse oud-voetballer Marcus Urban. "Ik had gehoopt dat hij wist waar hij aan begon. Ik denk dat het beter was geweest als hij had gezegd dat hij een campagne ging opstarten, maar dat hij niet kon garanderen dat er daarmee voetballers uit de kast zouden komen. Hij had ongetwijfeld de beste bedoelingen, maar nu is het wel jammer."
Urban is initiatiefnemer van Sports Free, een organisatie die naar eigen zeggen "vecht voor queer atleten in professionele sport die nog altijd hun identiteit verborgen moeten houden". Hij was initiatiefnemer van de collectieve coming-out en koos voor de datum van 17 mei, de internationale dag tegen homofobie en transfobie.
Het moest een startschot zijn, waarna maandelijks op de 17de sporters zich gesteund zouden moeten voelen om veilig uit de kast te komen. De actie werd ook door meerdere prominente profclubs op het hoogste Duitse niveau gesteund.
Nu het niet heeft opgeleverd waarop werd gehoopt, kan het negatieve gevolgen hebben, denkt Smeenk. "De stap om uit de kast te komen zou voor de mensen die het betreft groter kunnen zijn geworden. Zij zien ook hoe dit is gegaan. Duitse media riepen ook allemaal dat er iets groots stond te gebeuren. De drempel is nu voor sommigen wellicht omhoog gegaan."
Het is volgens Smeenk daarom wel kwalijk dat Urban in het beginstadium na de aankondiging erg stellig was dat er voetballers uit de kast zouden komen. "Iedereen wachtte op dit moment. Ik hoop daarom wel dat hij iets geleerd heeft van de manier van aanpak. Als je het op deze manier aankondigt, dan moet je wel zeker weten dat er wat gaat gebeuren."
Een groep profvoetballers die tegelijk zegt homo te zijn was volgens Smeenk "een ideaal scenario" geweest. "Het is beter en makkelijker dit als groep te doen. Dan wordt de aandacht verspreid in plaats van dat iemand het alleen moet dragen."
Toch ziet Smeenk de toekomst niet helemaal somber in. "In Duitsland en Engeland worden goede vorderingen gemaakt op het gebied van acceptatie. Hoewel je zou kunnen zeggen dat de OneLove-aanvoerdersband in Nederland mislukt is."
De band, die de KNVB in het leven riep als symbool voor verbinding en tegen racisme en discriminatie, moest worden gedragen door alle aanvoerders van de profclubs. Later besloot de voetbalbond dat de de captains van betaald voetbalclubs de band alleen nog dragen als de club of speler dat zelf wil.
Bij de Duitse voetbalbond DFB is homo-acceptatie een belangrijk aandachtspunt. Ook bij het EK voetbal, dat op 14 juni in Duitsland van start gaat, wil DFB het thema op de voorgrond plaatsen. "Dat moet een evenement worden zoals het WK in Qatar had moeten zijn: een evenement waar iedereen echt welkom is", zei de bond eerder. Op dat WK protesteerde het Duitse elftal tegen het besluit van de FIFA om aanvoerders met de OneLove-band een gele kaart te geven.
"De ontwikkelingen staan niet stil", zegt Smeenk. "Maar net als Urban ken ik ook veel voetballers die nu nog in de kast zitten. Ze lijden noodgedwongen een dubbelleven. De angst voor hoe er in de stadions en in de kleedkamer gereageerd wordt, houdt ze nog altijd tegen om voor hun seksualiteit uit te komen."
Vrouwen in Afghanistan zullen voortaan publiekelijk gestenigd worden voor overspel. Deze aankondiging door de Taliban, in maart van dit jaar, was de zoveelste aanslag op vrouwenrechten in het land. Sinds de Taliban er in de zomer van 2021 de macht overnamen, volgde het een na het andere besluit waarmee de bewegingsvrijheid en de rechten van vrouwen zijn ingeperkt.
Vooral jonge vrouwen in de grote steden, die opgroeiden na de val van het eerdere Talibanregime in 2001 en toegang hadden tot onderwijs en carrières, hebben hun dromen in duigen zien vallen. Om een beeld te krijgen van hoe het dagelijks leven er nu voor hen uit ziet, vroeg de NOS drie van hen hun dagelijks leven vast te leggen.
De jonge vrouwen wilden heel graag meewerken, maar al gauw werd duidelijk hoe zwaar zij beperkt worden door regels, beveiligingscamera's en angst van zowel henzelf als hun familie. Anne* heeft gefilmd en Mashal* is onherkenbaar in beeld te zien. Zij vertelt wat ze allemaal niet meer kan, zoals naar de sportschool gaan of studeren op een campus. Dat doet ze nu online.
Dingen die ze nog wel kan doen, zoals naar een boekwinkel of met vriendinnen afspreken in een restaurant, durfde ze niet duidelijk op camera vast te leggen, uit angst aandacht te trekken. Er gaan veel verhalen rond over vrouwen die gearresteerd worden voor bijvoorbeeld onfatsoenlijke kleding of socialemediagebruik.
De 23-jarige Mashal laat ons zien hoe haar leven er uitziet na de machtsovername:
Uiteindelijk besloot Azada* niet mee te werken aan de video, omdat haar familie deelname te riskant vond. Azada is 19. Ze wil graag doorleren, maar wordt door de regels gedwongen om dat thuis te doen. "Ik zit nu thuis vast, wat zeker een uitdaging is voor mij en meisjes zoals ik. Online studeren lukt ook niet altijd."
Van 1996 tot 2001 was er ook een Talibanregime in Afghanistan. Dat viel na de invasie van de VS, na de aanslagen van 11 september in 2001. Met militaire steun van de VS en andere NAVO-landen werd een democratische overheid neergezet en een leger getraind.
Maar in de loop van twintig jaar wonnen de Taliban steeds meer terrein. Er vielen jaarlijks duizenden burgerslachtoffers in het geweld, niet in de minste plaats door luchtaanvallen door de VS. Toen de VS zich in 2021 definitief uit Afghanistan terugtrok, zakte het door de VS gesteunde regime als een kaartenhuis in elkaar en namen de Taliban opnieuw het bestuur van het land over.
Volgens Azada hebben de Taliban op persoonlijk vlak veel schade toegebracht. Haar moeder groeide op tijdens het eerste Talibanregime. "Zij kreeg, net als veel andere vrouwen, niet de kans om naar school te gaan, waardoor ze niet kon lezen of schrijven. Nu, zoveel jaren later, worden mijn zussen en ik met dezelfde situatie geconfronteerd."
Veel jonge vrouwen als Azada voelen zich depressief door alle opgelegde beperkingen. Dat zegt Husna Jalal, oprichtster van de ngo Young Afghan Women's Movement. Jalal is de dochter van voormalig minister van Vrouwenzaken Massouda Jalal.
In 2021 ontvluchtte ze Afghanistan en kwam ze in Nederland terecht, waar ze deze maand afstudeert in internationale betrekkingen. "Ik spreek met veel jonge vrouwen die nog in Afghanistan wonen. Velen voelen zich hopeloos. Sommigen worden gedwongen te trouwen."
Volgens Jalal is er internationaal steeds minder aandacht voor vrouwenrechten in Afghanistan. Ze pleit nu voor meer dialoog met de Taliban, iets waar ze voor haar vlucht nog tegen was. "Toen was ik bang. Nu denk ik: dit zijn de machthebbers. Als we iets willen verbeteren, dan is dialoog met hen de enige manier."
Een reden hiervoor is ook de steun die de Taliban in Afghanistan hebben. "Het is niet zo dat alle Afghanen de Taliban haten. Veel mensen zijn blij, omdat de oorlog voorbij is. Op het platteland voelen mensen zich veiliger en vrijer om te reizen, vooral mannen."
Jalal is teleurgesteld in de mannen van Afghanistan. "In het begin, toen er nog veel protesten waren op straat, viel me op dat er geen mannen naast de protesterende vrouwen stonden. Daardoor vraag ik me af of de mannen in Afghanistan het prima vinden wat er onder de Taliban gebeurt."
Het gaat haar niet om 'westerse feministische ideeën', die volgens haar nooit zouden werken in Afghanistan. "Het gaat om fundamentele rechten. Onderwijs is een fundamenteel recht, ook voor meisjes en vrouwen. Hoe kun je hen niet laten studeren, niet dokter laten worden? Hoe moet dat als er straks vrouwen een dokter nodig hebben?"
Over de angst van de vrouwen in Kabul om op straat te filmen zegt Jalal: "Ik snap dat ze bang zijn. Maar als ze internationaal een platform krijgen, weet ik zeker dat ze zich zullen uitspreken. Ik zie ook weerbaarheid en hoop onder de Afghaanse vrouwen die ik spreek. Ze willen niet opgeven."
En daar sluit Azada zich bij aan. "De Taliban hebben onze scholen en universiteiten gesloten, maar ze kunnen onze geest of ons verlangen om te leren niet afsluiten. Ons doel blijft hetzelfde: kennis vergaren en een betere toekomst creëren voor de volgende generaties, ongeacht de obstakels waarmee we worden geconfronteerd."
Speciaal voor omwonenden was het vandaag nog één keertje open dag in de IJsselhallen in Zwolle. Zij konden met eigen ogen zien hoe ver de sloop is gevorderd en ook afscheid nemen. Want vanaf maandag gaat de betonschaar erin en worden de legendarische hallen gedemonteerd. Op de plek van de IJsselhallen komen woningen.
"Als jongen van 16 liep ik hier op de veemarkt. Het is mooi om hier nog een laatste keer te zijn", vertelt een van de buurtbewoners bij regionale omroep Oost. Anderen halen herinneringen op aan massaal bezochte popconcerten van Golden Earring, Status Quo of de Belgische meidengroep K3.
De geschiedenis van de IJsselhallen gaat niet eens zo ver terug. In 1972 werd de eerste IJsselhal gebouwd om de wekelijkse veemarkt onderdak te bieden. In 1985 kwam er een tweede hal bij en in 1990 volgden nog eens twee hallen.
Het aantal evenementen nam daardoor flink toe. Naast popconcerten vonden er evenementen plaats zoals het jaarlijkse Nederlandse IJsbeelden Festival. Dat werd ook dit jaar nog in de hallen georganiseerd. Holiday On Ice werd er opgevoerd en bouwfanaten konden er Lego World bezoeken.
De IJsselhallen trokken jaarlijks doorgaans 400.000 tot 500.000 bezoekers. In een deel van het complex zijn ook geregeld asielzoekers opgevangen. De GGD gebruikte de hallen als test- en vaccinatiecentrum tijdens de coronapandemie.
Betrokkenen zagen allang in dat sloop van de hallen onvermijdelijk was. De wekelijkse veemarkt moest in 2001 sluiten uit angst voor het overbrengen van veeziektes, meldt het Zwolse stadsmuseum Anno.
Daarmee verdween niet alleen de grootste publiekstrekker, ook de buurt verkommerde. Cafeetjes en restaurants konden het hoofd niet boven water houden en sloten. Leegstaande gebouwen om de hallen heen werden met graffiti bespoten. In 2012 noemde de VPRO de IJsselhallen de lelijkste plek van Nederland.
Voor de gemeente Zwolle speelt bovendien mee dat de stad een grote woningbehoefte kent. Het terrein van de IJsselhallen is gezien de ligging uitermate geschikt voor woningbouw, met de snelweg A28 aan de ene kant en de oude binnenstad op een steenworp afstand aan de andere kant.
De stad wil op het terrein ongeveer 750 woningen gaan bouwen. De monumentale Bogenhal blijft staan en wordt het 'hart' van de nieuwe woonbuurt. De oude hallen moeten in september weg zijn, waarna de woningbouw kan gaan beginnen.
Opvallend genoeg wordt er bij de sloop van de hallen geen sloopkogel gehanteerd. Met kranen worden de grote spanten van de IJsselhallen stuk voor stuk verwijderd en tijdelijk opgeslagen op het parkeerterrein. De materialen worden vervolgens zoveel mogelijk opnieuw gebruikt voor andere projecten in de regio, aldus de gemeente.
Onduidelijk is wanneer Zwolle weer een grote evenementenlocatie heeft. In 2021 riep de stad projectontwikkelaars op om plannen te maken. Daar reageerden drie ontwikkelaars op. Het plan voor een futuristisch ogend gebouw, The Wave, leek de grootste kans te maken. Totdat de gemeente vorig najaar ging twijfelen aan de financiering van dat plan. Inmiddels is onduidelijk of The Wave nog een kans maakt.