In Belfast begint vandaag na meer dan 53 jaar de eerste rechtszaak over Bloody Sunday, het bloedbad dat Britse soldaten aanrichtten onder een vreedzaam demonstrerende menigte. De geanonimiseerde "Soldaat F" staat terecht voor twee moorden en vijf pogingen daartoe tijdens het protest op 30 januari 1972 in het Noord-Ierse Londonderry.
De Noord-Ierse betogers demonstreerden die dag tegen de Britse overheersing van hun land en mensenrechtenschendingen tegen medestanders in de Britse gevangenis. Hoewel het om een vreedzame betoging ging, openden Britse paratroepers met een gewelddadige reputatie het vuur op de menigte. Veertien mensen kwamen om, nog eens vijftien anderen raakten gewond.
Nooit eerder waren er in de onafhankelijkheidsstrijd van Noord-Ierland zoveel mensen op één dag omgekomen door geweld van de Britse overheid. Na Bloody Sunday verhardden The Troubles decennialang in een steeds weer oplaaiende burgeroorlog tussen overheid en separatisten. De dag werd wereldberoemd door het gelijknamige protestlied van U2.
Direct na de feiten concludeerde een Britse onderzoekscommissie dat de schuld niet bij de Britse soldaten had gelegen. Die hadden alleen maar gereageerd op schutters en bommengooiers in de massa, was het verhaal. De conclusies werden door nabestaanden afgedaan als het goedpraten van niet-geprovoceerd geweld.
Een nieuw onderzoek gaf in 2010 de nabestaanden gelijk. Geen van de doden was bewapend geweest en de soldaten hadden onterecht het vuur geopend. Premier Cameron bood excuses aan voor de "ongerechtvaardigde en niet te rechtvaardigen" moorden.
Het vervolgen van betrokkenen, een eis van nabestaanden, bleek echter nog moeilijk. Aanklagers deden er negen jaar over om een zaak te beginnen tegen Soldaat F, tegen zestien andere soldaten en twee leden van de IRA werd wegens gebrek aan bewijs geen vervolging ingesteld. Ook de zaak tegen Soldaat F werd later om die reden geschrapt, maar nabestaanden vochten dat succesvol aan.
In de rechtszaak vandaag zal Soldaat F anoniem blijven, omdat het vrijgeven van zijn naam tot represailles zou kunnen leiden. Hij mag de rechtszaak waarschijnlijk achter een kamerhoog doek volgen, om te voorkomen dat hij geïdentificeerd kan worden.
Hoewel er in Noord-Ierland vrede heerst sinds het Goede Vrijdagakkoord van 1998, zit de emotie over het historische geweld nog diep. "We hebben 53 lange jaren moeten wachten op gerechtigheid, hopelijk gaan we daar nu een fractie van krijgen", zegt Tony Doherty, wiens vader op Bloody Sunday werd gedood.
Het spijt hem wel dat er niet meer mensen verantwoordelijk worden gehouden voor het bloedbad. Een plaatselijk raadslid deelt dat sentiment. "De Britse regering en de legerleiding die de bevelen gaf moet ook ter verantwoording worden geroepen."
Soldaat F wordt ervan verdacht kort na elkaar twee mannen te hebben doodgeschoten, de 22-jarige Jim Wray en William McKinney van 26. Hoewel de soldaten achteraf volhielden dat die mannen een bedreiging hadden gevormd, werden beiden in de rug geschoten. Wray werd zelfs twee keer geraakt, de laatste kogel trof hem waarschijnlijk toen hij al gewond op de grond lag. "Het is onwaarschijnlijk dat er in paniek of angst is geschoten", concludeerde het tweede onderzoekscomité.
In een eerdere zitting hield Soldaat F zijn onschuld vol. Zijn advocaten zullen willen aantonen dat getuigenverklaringen over hem onbetrouwbaar en tegenstrijdig zijn. Bovendien zijn meerdere getuigen inmiddels al overleden.
In 2022 werd er voor het eerst sinds het Goede Vrijdagakkoord een Brits militair veroordeeld voor geweld ten tijde van The Troubles. David Holden kreeg toen een voorwaardelijke straf voor een dodelijk schot uit 1988.
Op meerdere plekken in het land zijn bomen omgevallen door harde windstoten. Het KNMI waarschuwt de hele dag voor harde wind in de westelijke provincies en heeft daar code geel afgekondigd. In de kustgebieden zijn windstoten mogelijk van 80 kilometer per uur.
In Rotterdam viel rond 05.00 uur vanochtend een boom op de bovenleiding van een tram. De weg was daardoor versperd en tramlijn 7 moest tijdelijk een andere route rijden, schrijft de regionale omroep Rijnmond.
Hoewel in de provincie Gelderland vanochtend geen code geel geldt, waren ook hier enkele incidenten. De Apeldoornseweg in Arnhem werd volledig afgesloten vanwege twee omgevallen bomen. Meerdere geparkeerde voertuigen werden net niet geraakt, schrijft Omroep Gelderland.
In Wageningen rukte de brandweer uit voor een grote afgebroken tak. De brandweer heeft het fietspad tijdelijk afgesloten en de tak met een hoogwerker verwijderd.
Uit voorzorg is de traditionele corsorondgang in Lichtenvoorde afgelast. Die vindt altijd de dag na het bloemencorso plaats. De organisatie vindt het risico op gevaarlijke situaties te groot.
"Code geel is niet noodzakelijk voor ons om toch de risico's te zien. Er kunnen ook windvlagen bij zitten die tot veertig kilometer per uur overkomen. Dat is hard genoeg om een corsowagen van negen meter hoog om te doen vallen", zegt Brandt Keegstra namens de organisatie. De prijsuitreiking gaat wel door.
Feyenoord stapt weer over naar fysieke seizoenkaarten. Seizoenkaarthouders maken sinds kort gebruik van een mobiele versie, maar daarmee ontstonden zaterdag grote problemen door een storing met de app. Het zorgde voor lange wachtrijen en chaos voor het thuisduel in Rotterdam met sc Heerenveen.
De mobiele seizoenkaart werd dit seizoen ingevoerd bij Feyenoord. Veel bezoekers konden zaterdagavond door de storing hun digitale toegangskaart niet gebruiken. Het zorgde voor lange rijen bij de ingang en serviceloketten. Ook klommen mensen uiteindelijk over de hekken, schrijft de regionale omroep Rijnmond.
Feyenoord heeft zijn excuses aangeboden: "Door helaas opnieuw een storing met het nieuwe ticketingsysteem verliep de instroom van de supporters extreem traag, moesten velen onacceptabel lang in de rij staan en misten enkele honderden mensen zelfs het begin van de wedstrijd. Hier passen slechts excuses", aldus de directie.
Woensdagavond speelt Feyenoord weer in De Kuip, dan wordt de inhaalwedstrijd tegen Fortuna Sittard gespeeld. Het is niet mogelijk om dan al fysieke pasjes bij de ruim 30.000 seizoenkaarthouders te hebben bezorgd. De club zegt dat ze "zo snel mogelijk" worden geleverd.
De supporters krijgen vandaag meer informatie over hoe ze woensdagavond toegang kunnen krijgen tot De Kuip.
Veel jongeren van 10 tot 18 jaar voelen zich niet gehoord door de politiek. Dat komt naar voren in het jaarlijkse rapport Unicef jongerenadvies. De mate waarin zij zich gehoord voelen geven zij het cijfer 4,4.
De jongeren maken zich het meest zorgen om de thema's pesten (41 procent), een tekort aan betaalbare woningen (36 procent) en de veiligheid van Nederland (36 procent). Dit jaar werd voor het eerst gevraagd hoe jongeren kijken naar het gedrag van politici. Uit het rapport komt naar voren dat 40 procent van de jongeren vindt dat zij zich onbehoorlijk gedragen.
Carmen van Alebeek doet onderzoek bij de Universiteit van Amsterdam naar politiek vertrouwen bij volwassenen, en deed dat eerder ook bij jongeren. "Het rapport laat duidelijk zien dat de jongeren zich niet gehoord en vertegenwoordigd voelen. Als de politiek er niet ook voor hen is, dan kan dat hun vertrouwen beschadigen."
Van Alebeek zegt dat het niet per se zo is dat jongeren niet bezig zijn met de democratie of met politiek, maar eerder op hun eigen manier. "Ze reageren kritisch op actuele thema's die hun directe leefwereld raken", zegt ze. Uit het rapport blijkt dat de jongeren vinden dat de politiek niet genoeg doet aan problemen die hen raken, of die hen in de nabije toekomst zullen raken.
Ieder jaar vraagt Unicef kinderen en jongeren naar maatschappelijke thema's die zij belangrijk vinden.
Het rapport is gebaseerd op onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van Unicef. In totaal vulden er 1295 jongeren van het Unicef-jongerenpanel een vragenlijst in. Het onderzoek is representatief voor alle jongeren in Nederland, omdat zaken als geslacht, leeftijd en opleiding evenwichtig zijn meegenomen.
Binnen het thema veiligheid maken jongeren zich zorgen om de binnenlandse veiligheid zoals criminaliteit, en buitenlandse dreigingen als oorlogen. "Er moet onderzoek worden gedaan naar de veiligheid per wijk, op donkere plekken moeten er meer lantaarnpalen komen of meer politie", zegt iemand.
Ook geven sommige jongeren aan bang te zijn voor een oorlog. Ze weten minder goed wat daaraan gedaan kan worden, maar "betere voorlichting over veiligheid kan helpen, zodat we zélf weten wat ze kunnen doen als we ons onveilig voelen of zodat we weerbaarder zijn", zegt iemand. Erover praten helpt, "maar niet alleen bij maatschappijleer".
Ook pleiten jongeren voor meer aanpak van pesten. Vorig jaar was dat ook een van de belangrijkste thema's. Ze willen lessen over de impact ervan. Er lijkt ook meer aandacht te zijn voor de daders. Zo zegt een 17-jarig meisje: "Misschien moeten we ook kijken naar waar het gedrag vandaan komt, geef ze een andere uitlaatklep."
Wat betreft de woningmarkt pleiten jongeren voor een maximale huizenprijs, en een maximaal aantal woningen dat een woningeigenaar mag bezitten.
In 2024 was het vertrouwen van de jongeren in de politiek redelijk gelijk, namelijk 4,5. Van Alebeek noemt de getallen "redelijk stabiel, maar wel heel erg laag". Toen waren pesten en te weinig en te dure huizen ook veelgenoemde thema's. In plaats van veiligheid, stond ook het thema armoede in de top 3.
Van Alebeek legt uit dat de directe omgeving van jongeren grote invloed heeft op hoe zij kijken naar de democratie en de politiek. De onderzoeker zegt dat de manier waarop er over politiek wordt gepraat, en de toon die daarbij wordt gebruikt, belangrijk zijn. "De kans is heel groot dat als ouders heel kritisch zijn op de politiek en zichzelf misschien niet zo gehoord voelen, dat kinderen dat bewust of onbewust ook over zullen nemen."
Ook de manier waarop kinderen of jongeren met gezag leren omgaan is bepalend voor hun kijk op de maatschappij. "Als jij je gehoord en gerespecteerd voelt door gezag thuis of op school dan ga je later ook anders met gezag om binnen de maatschappij."
Jongeren in het rapport vragen zich af "als docenten ons al niet serieus nemen, waarom de politiek dan wel?" Om het vertrouwen onder jongeren te vergroten moet er volgens Van Alebeek naar ze worden geluisterd. Door de politiek, maar ook door scholen en ouders. "Ook moeten jongeren actief worden betrokken bij beslissingen die hun leven raken", zegt zij.
In België leeft steeds meer de discussie of de stemgerechtigde leeftijd verlaagd zou moeten worden van 18 jaar naar 16. Die discussie leeft ook in Nederland, stelt Van Alebeek.
"Een tegenargument hiervoor is dat jongeren wel, op hun eigen manier, betrokken zijn bij de politiek, maar niet genoeg om al te kunnen stemmen. We kunnen niet van jongeren verwachten dat ze zich nu al op dezelfde manier betrekken bij de democratie als volwassenen met een gezin, een baan en andere verplichtingen."