Zestien uur onafgebroken muziek, 160.000 bezoekers op twee continenten en meer dan vijftig artiesten: er zijn weinig concerten die wereldwijd zoveel indruk maakten als het Live Aid-benefiet, vandaag precies veertig jaar geleden.
Tijdens de bloedhete zomer van 1985 keken zeker 1,5 miljard televisiekijkers verspreid over 150 landen naar de live-uitzending van de twee evenementen, die tegelijk werden gehouden in Londen en Philadelphia. Ze zagen optredens van de grootste sterren van de jaren 80, zoals Queen, Madonna, David Bowie en U2. En met succes. Binnen één dag wist Live Aid meer dan 40 miljoen dollar aan donaties binnen te slepen voor de bestrijding van de hongersnood in Ethiopië.
Veertig jaar na dato staat Live Aid nog altijd in het westerse collectieve geheugen gegrift. Niet alleen omdat het concert de boeken in ging als een van de grootste muziekevenementen aller tijden, maar ook vanwege de blijvende impact die het concert had op de manier waarop internationale hulpverlening wordt georganiseerd.
Bekijk hier een terugblik op het benefietconcert:
Live Aid volgde op een BBC-documentaire van 23 minuten over de hongersnood in Ethiopië. Documentairemaker Michael Buerk noemde de ramp, waarbij tussen de 400.000 en 1 miljoen mensen omkwamen, "van Bijbelse omvang". Het was voor de Ierse zanger en activist Bob Geldof reden om een hulpactie op te zetten. Dat leidde eerst tot een muzikale samenwerking onder de naam Band Aid (Do they know it's Christmas time?) en een halfjaar later tot het Live Aid-benefietconcert.
"Dat was in feite het begin van de moderne noodhulp", zegt Thea Hilhorst, hoogleraar humanitaire studies aan de Erasmus Universiteit. Tot 1984 was humanitaire hulp voorbehouden aan grote organisaties als het Internationale Rode Kruis, met daarnaast wat kleinere, vaak kerkelijke groepen die aan liefdadigheid deden. Maar deze actie bracht ook hernieuwde aandacht voor humanitaire hulp bij andere organisaties, die zich eerder vooral bezighielden met ontwikkelingssamenwerking. "De impact van Live Aid was gigantisch", zegt Hilhorst.
Dat beaamt Dawit Giorgis, destijds het hoofd van de Ethiopische Rescue and Rehabilitation Committee. In die rol was hij verantwoordelijk voor de organisatie en coördinatie van noodhulp in Ethiopië. In zijn boek Red Tears beschrijft hij hoe hij in die tijd de noodklok luidde over de hongersnood in Ethiopië, maar bij wereldleiders geen gehoor vond.
"Live Aid wist de westerse wereld te mobiliseren voor een land dat ze totaal niet kenden", zegt Giorgis tegen de NOS. "We kregen zelfs meer geld dan we in eerste instantie nodig hadden, daar hebben we veel levens mee kunnen redden."
Maar in de nasleep van de hulpactie klinkt er ook kritiek. Live Aid leidde weliswaar tot een recordbedrag aan donaties, het uitgeven van het geld verliep chaotisch. "Er werden geen regels aan het gedoneerde geld verbonden", zegt hoogleraar Hilhorst. "De hulp was effectief, maar het was ook een rommeltje."
Giorgis erkent dat. "Er kwamen heel veel organisaties naar Ethiopië, dat op dat moment een van de armste landen in de wereld was. We hadden veel logistieke problemen bij het verdelen van geld en middelen." Het leidde in de jaren daarna tot de oprichting van coördinerende organisaties als OCHA, die noodhulp in goede banen moesten leiden.
Nog altijd is de humanitaire nood in Ethiopië hoog. Het land kampt ook nu met armoede, voedselcrisis en gewapende conflicten. Ethiopiërs zelf kijken daarom met gemengde gevoelens terug op de hulpactie, zegt Daniël Redda, een Ethiopische activist die in Nederland woont.
"Ik ben natuurlijk blij dat er destijds zo veel mensen gered zijn", legt Redda uit. "Maar tegelijkertijd is Ethiopië daardoor afhankelijk geworden van buitenlandse hulp." Dat heeft volgens hem ook gevolgen voor de zelfredzaamheid van het land. "Er wordt nooit gevraagd: wat heb je eigenlijk gedaan om deze ramp te voorkomen?"
Ook de kersthit van Band Aid ontving nadien toenemende kritiek. Zo liet onder anderen zanger Ed Sheeran, die in 2014 meewerkte aan een hernieuwde versie van Do they know it's Christmas Time?, vorig jaar weten dat hij niet meer met het nummer geassocieerd wil worden. Volgens critici is het nummer paternalistisch en houdt het lied negatieve stereotypes over Afrikaanse landen in stand.
Redda herkent die stereotypes. "Al decennialang wordt Ethiopië niet gezien als een land van koffie en cultuur, maar als een land van uitgehongerde kinderen."
Oekraïense kinderen en jongeren kampen in Nederland met verschillende problemen en hebben meer hulp nodig. Dat zeggen hulpverleners en ook de Adviesraad Migratie heeft dit vastgesteld.
Volgens dit adviesorgaan moeten kinderen en jongeren (4 tot 18 jaar) vaak verhuizen. De speciale ruimtes die er voor hen zijn op opvanglocaties zijn vaak gesloten.
Ook kunnen jongeren in veel gevallen niet naar het hoger onderwijs, omdat ze hiervoor veel collegegeld moeten betalen (meer dan Nederlanders) en geen recht hebben op studiefinanciering.
De meeste Oekraïense vluchtelingen zijn nu ruim drie jaar in Nederland. Komende dinsdag wordt formeel besloten dat ze hier tot maart 2027 kunnen blijven. In de groep zitten bijna 21.000 Oekraïense kinderen en jongeren.
Vluchtelingenwerk vindt het mooi dat de verlenging er komt. "Maar het geeft tegelijkertijd geen toekomstperspectief voor de langere termijn. Dit zorgt voor onzekerheid bij deze groep", zegt woordvoerder Lolkje de Vries.
Een kleine 130.000 ontheemden uit Oekraïne krijgen in Nederland bescherming op basis van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB).
Daardoor krijgen ze toegang tot gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs. Ook mogen ze na aankomst in Nederland aan het werk zonder dat werkgevers daarvoor een werkvergunning hoeven aan te vragen.
De RTB loopt tot maart 2026. Komende dinsdag zullen de ministers van de EU-lidstaten naar alle verwachting formeel goedkeuren dat dit verlengd wordt tot 4 maart 2027.
"De langdurige onzekerheid over hun verblijfsstatus en zorgen om achtergebleven familieleden leiden tot stress, angst en somberheid", schreef de Adviesraad Migratie vorige week. "Specifieke, cultuursensitieve jeugdhulp is schaars en psychische klachten worden niet altijd tijdig herkend."
Dat ziet ook Maarten Dekker, beleidsadviseur bij Loket Ontheemden Oekraïne Psychosociale hulp (LOOP). Hij krijgt al langer signalen dat het niet goed gaat met Oekraïense jongeren, maar de afgelopen periode nemen die toe, zegt hij. "Ze verkeren in een identiteitscrisis doordat ze niet meer thuis in Oekraïne zijn maar ook in Nederland nog niet de aansluiting vinden."
In de opvang missen ze privacy en de sociale steun die ze nodig hebben, kunnen ouders vaak niet bieden omdat ook zij langdurig aan stress en onzekerheid worden blootgesteld. Dit maakt het moeilijk om emotioneel beschikbaar te zijn, vertelt Dekker. "Ook de euforie die er in het begin was toen ze een veilige plek kregen in Nederland, heeft plaatsgemaakt voor een gevoel van uitzichtloosheid. Iedere keer komt er een tijdelijke verlenging, maar dat biedt geen perspectief op de lange termijn."
Van de jongeren tussen de 17 en 23 jaar gaat 80 procent niet naar school. Daarmee is er weinig zicht op hoe het met deze jongeren gaat.
Volgens de Adviesraad Migratie moeten kinderen en jongeren op één plek kunnen blijven wonen die veilig en rustig is. Ook moet er iemand zijn die bij wie ze terechtkunnen met vragen en problemen. En moet er meer duidelijkheid komen over hoelang Oekraïners in Nederland mogen blijven.
Daarnaast zouden kinderen en jongeren volgens de raad moeten worden geholpen de Nederlandse taal goed te leren en zou studeren aan hogescholen en universiteiten voor hen niet duurder moeten zijn dan voor Nederlandse jongeren.
De Oekraïense Anna Bieliaieva herkent de problemen. Ze woont sinds drie jaar met haar zoon van 7 in de gemeentelijke opvang in Utrecht. Zelf organiseert zij activiteiten voor Oekraïense tieners, op een plek die Vital'ya heet, 'huiskamer' in het Oekraïens. "Hun ouders kunnen het hoger onderwijs niet betalen."
Bieliaieva is blij met de opvang die ze heeft voor haar en haar zoon. "Het is een veilige plek, niet te vergelijken met de oorlog in Oekraïne." Maar stabiel is de situatie nog niet. "Ik hoop dat we ooit stabiliteit krijgen."
De Adviesraad Migratie is een onafhankelijk adviescollege dat het kabinet en parlement adviseert over migratierecht en beleid. Dit gebeurt soms gevraagd en soms op eigen initiatief. De raad combineert wetenschappelijke inzichten en praktijkervaringen uit Nederland en Europa en kijkt naar kansen en risico's van migratie.
Goedemorgen! In Rotterdam wordt vandaag gedemonstreerd tegen het besluit van de Tweede Kamer om het niet hebben van verblijfspapieren strafbaar te stellen. In Basel spelen de Oranje vrouwenvoetballers hun laatste groepsfasewedstrijd op het EK tegen Frankrijk.
Eerst het weer: Vandaag is er redelijk wat bewolking, toch laat de zon zich ook wel af en toe zien. Vooral vanmiddag komen ook enkele buien tot ontwikkeling. Deze buien kunnen lokaal even flink wat regenwater achterlaten, maar er zijn ook plaatsen waar de dag volledig droog verloopt. Het wordt 22 tot 26 graden en er staat niet al te veel wind uit het noorden en noordwesten.
Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.
In het Limburgse Horst mogen zestien inwoners weer naar huis nadat er gisteravond een gaslucht was waargenomen bij een woning. Vermoedelijk had iemand de gaskraan opengedraaid. Buurtbewoners werden geëvacueerd en opgevangen in het gemeentehuis. Veel hulpdiensten kwamen ter plaatse.
De politie viel rond 22.30 uur de woning binnen waar de gaslucht vandaan kwam en trof daar een overleden man aan. Over de identiteit van het slachtoffer en de toedracht is verder nog niets bekendgemaakt.
Het begon bij het gilamonster, toen kwam er een diabetesmedicijn, later een afslankmiddel en nu kan er mogelijk nog veel meer. Is dit het nieuwe wondermiddel? En wat heeft Ozempic ermee te maken? Leggen we je uit.
Fijne dag!
In Breda zijn vannacht meerdere appartementen ontruimd na een explosie bij een beautysalon. Na de ontploffing brak er brand uit. De politie heeft in de buurt een man aangehouden die op de vlucht probeerde te slaan toen agenten hem zagen.
De ontploffing aan de Oosterstraat deed zich voor rond 05.15 uur. Op beelden is te zien dat de voordeur van de beautysalon is verwoest. Zes bovenliggende appartementen zijn ontruimd. Voor zover bekend is niemand gewond geraakt.
De aangehouden man is 43 en komt uit het naburige Rijsbergen. De politie onderzoekt of hij iets met de explosie te maken heeft. Hij is voor verhoor naar het politiebureau gebracht.
Volgens Omroep Brabant werd afgelopen week in hetzelfde pand een wietkwekerij geruimd en staan containers met afval nog op het grasveld. Het is niet bekend of er een link is tussen de explosie en de wietkwekerij.