Kan een land dat op het strafbankje van de EU zit wel voorzitter worden? Dat is een vraag die de afgelopen week door de wandelgangen in Brussel gonst. Het Europees Parlement roept de EU-landen vandaag in een resolutie op dit goed te onderzoeken. Veel Europarlementariërs gaan zelfs verder en willen dat Hongarije het voorzitterschap helemaal wordt ontnomen.
Vanaf volgend jaar juli is het aan Hongarije om de EU voor te zitten. Een half jaar bepaalt het land dan mede de agenda. Daarnaast is het ook gastheer van een top en informele vergaderingen van de ministers.
Tegen Hongarije is een strafprocedure gestart omdat het de rechtsstaat niet op orde heeft. Ook wordt al maanden EU-geld ingehouden vanwege de structurele corruptieproblemen. Premier Orbán zou de oppositie en vrije pers monddood hebben gemaakt. Omstreden wetgeving die het leven van de lhbti-gemeenschap heel moeilijk maakt, is ook een doorn in het oog van de EU. Volgens het Europees Parlement is Hongarije dan ook niet langer een democratie.
Voor Europarlementariër Thijs Reuten van de PvdA is het ondenkbaar dat een land als Hongarije voorzitter wordt. "Orbán chanteert de EU momenteel in de sancties tegen Rusland. Hij probeert de situatie van de verschrikkelijke oorlog te gebruiken in zijn voordeel. Het is gevaarlijk zo'n land straks als voorzitter te hebben."
De discussie wordt niet alleen gevoerd binnen het Europarlement. Deze week kwamen de ministers van Europese Zaken bij elkaar en spraken uitgebreid over Hongarije. Hoewel veel landen de kaken nog op elkaar houden, liet de Duitse minister Lührmann na afloop weten dat zij betwijfelt of Hongarije wel een goede voorzitter zal zijn.
Volgens de commissie-Meijers, een onafhankelijke groep Nederlandse juristen, is het juridisch wel degelijk mogelijk een land het voorzitterschap (tijdelijk) te ontnemen. Er zijn meerdere opties, zegt John Morijn van de commissie. "Je zou als Europese Raad kunnen besluiten dat een land geen voorzitter van de EU kan worden als er een artikel-7-procedure tegen je loopt." Zo'n maatregel kan genomen worden als minstens twee derde van de EU-landen dit zien zitten.
Een andere optie is als België en Spanje, landen met wie Hongarije het voorzitterschap deelt gedurende 1,5 jaar, strengere voorwaarden stellen aan het land. "De verantwoordelijkheid van het voorzitterschap ligt altijd bij drie landen. Spanje en België kunnen afspreken dat de continuïteit gegarandeerd moet blijven tijdens het Hongaars voorzitterschap", aldus Morijn. Hongarije is dan gebonden aan de vooraf vastgelegde agenda.
Toch lijkt er bij veel landen vooralsnog nog weinig animo Hongarije het voorzitterschap te ontnemen. Het is namelijk een maatregel die nog niet eerder is genomen. De keren dat een land het voorzitterschap niet deed, was dit op eigen verzoek. Zo besloot het Verenigd Koninkrijk het voorzitterschap in 2017 te weigeren omdat de Britten een jaar eerder hadden besloten uit de EU te stappen.
In de wandelgangen van de Raad hoor je bovendien de vraag of het wel nodig is Hongarije het voorzitterschap af te nemen. Het land wordt al gekort op EU-geld. Bovendien volgt het Hongaars voorzitterschap direct op de Europese verkiezingen volgend jaar. Dat eerste half jaar zal men in Brussel vooral bezig zijn met het aanwijzen van nieuwe voorzitters binnen het Parlement en EU-commissarissen. Hongarije zou volgens diplomatieke bronnen dan ook niet zoveel kwaad kunnen doen.
Maar volgens Europarlementariër Reuten en jurist Morijn gaat dit argument totaal niet op. "Wat is het signaal dat je geeft dat een land, dat geen democratie meer is, juist op dat moment voorzitter wordt van de EU?", vraagt Reuten.
Morijn benadrukt dat het argument dat Hongarije weinig kwaad kan, vrij kortzichtig is. Hoewel het nu om Hongarije gaat, is Polen in 2025 aan de beurt om voorzitter te worden. Ook tegen dit land is een strafprocedure gestart omdat het de rechtsstaat niet op orde heeft. De maatregel tegen Hongarije kan dan dienen als voorbeeld voor Polen.
Of Hongarije het voorzitterschap daadwerkelijk afgenomen zal worden, is maar zeer de vraag. Maar duidelijk is dat het Europees Parlement van plan is het land kritisch te blijven volgen. En hoewel er door de oorlog in Oekraïne even iets minder aandacht was voor de problemen in Hongarije zijn alle schijnwerpers nu weer op het land gericht.
Een bedrijf dat "verbloemt en verdraait", waarbij het gezag van de overheid schade heeft opgelopen. Dat zijn de vernietigende conclusies waarmee de man die moest toezien op de staatssteun voor KLM, staatsagent Jeroen Kremers, gisteren kwam. Vandaag debatteert de Tweede Kamer erover.
Kremers' verhaal begint in april 2020, net na het uitbreken van de coronacrisis. Passagiers namen nog nauwelijks vluchten, terwijl de kosten van vliegtuigmaatschappijen doorliepen. KLM dreigde om te vallen en dus kwam het kabinet met een gigantisch steunpakket van 3,4 miljard euro.
Het kabinet stelde daaraan voorwaarden en Kremers moest controleren of eraan werd voldaan. Hij schreef de afgelopen jaren meerdere verslagen, waarin zijn toon steeds strenger werd. Tot woede van KLM en de vakbonden, die vonden dat hij "buiten zijn boekje ging". Een reconstructie.
KLM lijkt gered als het kabinet aankondigt dat het bedrijf steun krijgt. Wel zijn er voorwaarden: zo moeten de kosten met 15 procent omlaag en moeten werknemers salaris inleveren, waarbij "de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen". Bonussen worden opgeschort en KLM moet bekijken hoe belastingontwijking door medewerkers kan worden voorkomen.
Tegelijkertijd moet KLM het aantal bestemmingen in stand houden en flink verduurzamen, onder meer door vaart te maken met het bijmengen van duurzamere brandstof. Een toezichthouder van de overheid moet kijken of KLM zich aan de voorwaarden houdt. Daarvoor mag hij aanwezig zijn bij alle vergaderingen van het bestuur en heeft hij "direct toegang tot informatie".
Die staatsagent wordt Jeroen Kremers. Hij werkte eerder bij ABN Amro en het ministerie van Financiën. Minister Hoekstra benadrukt dat Kremers geen deel uitmaakt van de raad van bestuur of raad van commissarissen van KLM.
"De state agent kan zich daardoor, namens de Nederlandse Staat, volledig richten op het houden van toezicht op de gemaakte afspraken", schrijft Hoekstra in een Kamerbrief.
In zijn eerste rapportage is Kremers positief. KLM is "op voortvarende wijze" aan de slag gegaan met de vermindering van de kosten, zelfs meer dan nodig was. Hoewel er heel wat discussie over was, is volgens Kremers ook voldaan aan de loonmindering van het personeel. "Er is sprake van een constructieve samenwerking hetgeen op prijs wordt gesteld."
Het enthousiasme over de doorgevoerde besparingen is een paar maanden later bij Kremers al verminderd. "Er is aan de zijde van het bestuur van KLM discussie over ontstaan", schrijft hij in zijn tweede rapportage. De onenigheid gaat over in hoeverre de bezuinigingen structureel moeten zijn en of er ook na 2022 kostenreducties moeten worden doorgevoerd.
Ook is er nog discussie over het KLM-personeel dat in het buitenland woont en in sommige gevallen minder belasting betaalt. Kremers zegt dat het om grote groep medewerkers gaat, die dankzij KLM gratis naar Schiphol kan vliegen om te werken. Hij vindt dat het bedrijf ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft, nu het in de lucht wordt gehouden met belastinggeld. KLM is het daar niet mee eens, het bedrijf zegt alle regels te volgen.
In zijn derde rapportage is Kremers somberder. De besparingen van KLM over 2022 waren dan wel "voortvarend", maar niet structureel. In 2023 moet nog honderden miljoenen extra worden bezuinigd, maar het bestuur geeft volgens hem geen sjoege. "KLM opereert zonder een goedgekeurd financieel meerjarenplan", concludeert hij.
Ook krijgt het personeel er 5 procent bij, tot verrassing van Kremers: "Hierover is de staatsagent niet tevoren geïnformeerd. Op de agenda van de raad van commissarissen van KLM heeft deze loonsverhoging niet gestaan."
KLM geeft aan dat het steeds moeilijker wordt om personeel te vinden op de krappe arbeidsmarkt. Op salarissen bezuinigen zou dat nog lastiger maken. "Door het afsluiten van nieuwe cao's werd verder onrust op Schiphol voorkomen", zegt het bedrijf.
Kremers wijst erop dat ook de piloten een flinke verhoging krijgen, terwijl er bepaald geen pilotentekort is. Dat geld had volgens hem bijvoorbeeld besteed kunnen worden aan een beter loon voor bagagemedewerkers, die enkele maanden daarvoor staakten op de luchthaven. Maar volgens KLM hebben piloten, net als het andere personeel, veel ingeleverd sinds de coronacrisis.
Vanwege de hoge inflatie hoeft KLM minder te bezuinigen dan was afgesproken., maar volgens Kremers wordt er 250 miljoen euro te weinig structureel bezuinigd.
Het topmanagement krijgt, tegen de afspraken in, toch een variabele beloning over 2019. Volgens KLM kon dit niet anders, door een uitspraak van de rechter over de transitievergoeding van oud-KLM-topman Pieter Elbers. Andere topmensen hadden daardoor volgens KLM ook recht op de bonus
Intussen maakt KLM weer winst, waardoor ook de winstdelingsregeling voor personeel ter sprake komt. In eerdere cao-onderhandelingen heeft het bedrijf beloofd die uit te betalen, in ruil voor een nullijn. Eind maart wordt duidelijk dat het personeel toch een winstuitkering krijgt, ook al is dat volgens Kremers niet volgens de afspraak.
KLM maakt een einde aan het steunpakket. Nu het bedrijf niet meer aan de voorwaarden hoeft te voldoen, is de weg vrij voor een winstuitkering.
Kremers verstuurt zijn laatste rapportage naar het ministerie van Financiën, zijn rol als toezichthouder is voorbij. Zijn eindconclusie: aan heel wat voorwaarden is niet voldaan, waardoor de financiële positie van de luchtvaartmaatschappij nog altijd zwak is. Hij wijst erop dat minister Kaag van Financiën naar de rechter zou kunnen stappen.
KLM kijkt daar heel anders tegenaan. "De steun van de overheid is effectief geweest en KLM is met succes door de crisis gekomen", schrijft de financieel directeur in een brief. En het bedrijf komt met forse kritiek op Kremers. Hij zou persoonlijke meningen hebben verwerkt in zijn rapportages, waarmee "hij buiten zijn opdracht treedt" en "onbegrip toont voor de verhoudingen in de internationale luchtvaart". De conclusies over piloten werken volgens het bedrijf "polariserend".
Nu is het de vraag wat minister Kaag gaat doen. Zij zegt "teleurgesteld" te zijn over de ontwikkelingen bij KLM en daarover in gesprek te gaan. Ook zegt ze te kijken naar juridische vervolgstappen. De uitkomsten van de evaluatie worden dit najaar verwacht.
Steekpartijen, agressie en dreigementen, hoofdconducteur Mario Drent maakte het de afgelopen maanden allemaal mee. De onveiligheid in de trein neemt volgens hem toe. Met een brandbrief aan NS-topman Wouter Koolmees laat spoorvakbond VVMC weten dat wat het personeel betreft de maat vol is. Drent, die vanochtend ook een eigen brief overhandigde, hoopt op daadkracht van de NS-directie.
Het meest recente dieptepunt was een steekpartij afgelopen weekend tussen een groep Eritreeërs en Algerijnen. Drent moest ingrijpen om de boel niet verder uit de hand te laten lopen, vertelt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
"We reden van Arnhem naar Ede-Wageningen toen we een hoop gestommel hoorden op het balkon. Daar zag ik twee jongemannen, eentje helemaal bebloed. Zijn hand was helemaal opengesneden tot op het bot. De andere man was gestoken in zijn zij. En hij was helemaal aan het flippen, hij draaide helemaal door. En ik dacht echt: nou is het gebeurd, want ik wist niet waar het steekwapen was."
Drent was bang voor zichzelf, maar ook voor zijn collega die achter hem stond. "Ik heb haar direct weggestuurd. Daarna heb ik ze gelukkig een beetje in bedwang kunnen houden, maar de man die in zijn hand was gestoken, rende naar voren toe. Toen heb ik de machinist gewaarschuwd."
Intussen werd de conducteur overvallen door twee andere mannen, waardoor hij in een plas bloed viel. Ook die mannen renden vervolgens naar voren in de trein, waar opnieuw een gevaarlijke situatie ontstond. "Gelukkig kwamen we aan op Ede-Wageningen waar de politie met acht agenten klaarstond om te helpen. De mannen werden direct in de boeien geslagen."
Wat het extra bedreigend maakte, is dat het incident in een rijdende trein plaatsvond, benadrukt de hoofdconducteur. "Dat maakt het heel moeilijk. Ik heb ook tegen de politie gezegd: als jullie melding krijgen van een steekpartij komen jullie met acht of twaalf man, maar wij staan op dat moment helemaal alleen."
Het incident staat niet op zichzelf. Op Koningsdag dit jaar maakte Drent een steekpartij mee in de trein en in diezelfde trein een beroving en een groep reizigers die zich tegen de conducteurs keerde. Ook kreeg hij te maken met een agressieve man op Arnhem CS. "Ik heb de laatste twee maanden genoeg meegemaakt, zodat ik nu zoiets heb van: de maat is echt helemaal vol."
"Ik ben altijd een heel aardige conducteur. Ik kan met iedereen overweg. Maar zelfs als iemand alleen maar geen kaartje heeft, is het hek al van de dam."
Begin dit jaar maakte NS bekend dat het aantal meldingen van personeel over agressie vorig jaar is gestegen met 30 procent. Het probleem speelt in heel Nederland, zegt Drent. Hij verwijst naar een incident in Vlissingen waarbij mensen een conducteur in brand wilden steken met een fles deo en een aansteker. "Het wordt steeds gekker. Zijn reizigers agressiever geworden? Is het een maatschappelijk probleem? Ik weet het niet, maar er moet wel echt wat gebeuren, want wij staan er continu alleen voor."
Hij laat zijn stem horen "voor mezelf, maar ook voor alle collega's die momenteel aan het werk zijn". Drent heeft veel ideeën voor verbetering van de veiligheid, "maar dat gaat geld kosten en ik denk dat Koolmees met de vuist op tafel moet slaan bij de Tweede Kamer. Wat ik wil, is dat er continuïteit in de controles zit, zodat het schorem dat het verziekt direct van de trein kan worden gehaald. Dat is iets waar ik me hard voor ga maken."
NS-topman Koolmees zegt het signaal van het personeel te begrijpen. "Het is verschrikkelijk dat er collega's zijn die met een gevoel van angst en onveiligheid hun werkzaamheden uitvoeren. Iedereen wil met een prettig gevoel naar zijn werk gaan en heelhuids thuiskomen. Dat dit niet het geval is, is zorgelijk en moet veranderen."
Hij wijst erop dat de afgelopen tijd in gesprek met vakbonden al extra maatregelen zijn toegezegd. "Ik wil met collega's en vakbonden graag samen blijven optrekken richting de overheid. We hebben hen hierbij keihard nodig. Dit geweld moet stoppen."
De Duitse politie zegt dat het nog te vroeg is om te concluderen dat voorwerpen die vorige week werden gevonden in de zoektocht naar Maddie McCann iets te maken hebben met de verdwijning van de peuter. Een woordvoerder zegt dat het nog dagen of mogelijk weken duurt voordat er duidelijkheid is.
Madeleine McCann verdween op 3 mei 2007 uit de vakantiewoning van haar ouders in Praia da Luz, in de Portugese Algarve. Vorige week werd drie dagen lang een stuwmeer 50 kilometer verderop uitgekamd door enkele tientallen onderzoekers uit Portugal, Duitsland en Groot-Brittannië.
Aanleiding voor de zoekactie was het onderzoek naar de Duitse zedendelinquent Christian Brückner. Hij werd in 2020 aangehouden als verdachte. Hij zit momenteel in Duitsland een celstraf uit voor het verkrachten van een 72-jarige vrouw in hetzelfde gebied. Het stuwmeer zou een favoriete locatie van hem zijn geweest.
Een Portugese krant schreef eerder op basis van politiebronnen dat er een relevante aanwijzing was gevonden, maar kon geen details daarover geven. Ook in het nieuwste persbericht zwijgt de politie over wat er precies is gevonden bij het meer.
Wel was duidelijk dat agenten in het water naar sporen hadden gezocht en daarnaast op de oever boorgaten hadden gegraven voor grondanalyse.