Al sinds het begin van de oorlog vraagt de Oekraïense president Zelensky om meer wapens en meer geavanceerde systemen van het Westen. Met de zorgen over een nieuw Russisch offensief in het achterhoofd, zetten NAVO-landen deze maand een belangrijke stap door te beloven dat er meer dan 150 westerse tanks worden geleverd. Maar de VS verhoogt de inzet nu verder en gaat Oekraïne geavanceerde raketten leveren.
Het gaat om de zogenoemde ground-launched small diameter bomb - de glsdb. Dit is een wapensysteem dat Oekraïne twee keer zoveel bereik geeft om Russische doelen te raken.
Het systeem maakt deel uit van een pakket van meer dan twee miljard dollar aan extra militaire steun. De levering ervan is een belangrijke toezegging aan de Oekraïners en zal grote invloed hebben op het verloop van de oorlog.
Het raketsysteem wordt sinds 2015 geproduceerd door het Zweedse Saab en de Amerikaanse firma Boeing. Met de raket kan een bom tot wel 150 kilometer ver komen en tegelijkertijd een doelwit raken tot op een meter precies.
Er zit een navigatiesysteem in om obstakels zoals bergen, maar ook luchtafweer te ontwijken. Bovendien zijn de raketten goedkoper en makkelijker in gebruik dan bijvoorbeeld het meer geavanceerde atacm-systeem, al is de glsdb nog nooit in een oorlogssituatie ingezet.
De Oekraïners kregen vanaf juni Himars-systemen geleverd van de Amerikanen. Daarmee kunnen tot nu toe raketten met een bereik van tachtig kilometer afgevuurd worden. Zo kon Oekraïne Russische bewegingen al een flink stuk verder achter de frontlinie verstoren. Wapendepots werden bestookt en bij een aanval in Makijivka kwamen vermoedelijk honderden gemobiliseerde Russen om het leven.
Oekraïne vroeg de afgelopen maanden om het zogeheten atacm-systeem, waarmee raketten met een bereik tot 300 kilometer kunnen worden afgeschoten. Zo wil Kiev voorkomen dat Rusland genoeg slagkracht kan ontwikkelen om nieuwe offensieven te beginnen. Maar president Biden vreest dat levering van het atacm-systeem een te grote provocatie is voor Rusland.
De glsdb lijkt daarom een compromis te zijn. "Hiermee zouden ze alles waarmee Rusland vanuit de Donbas op Oekraïne schiet, kunnen uitschakelen, dat is heel belangrijk", zegt voormalig commandant der strijdkrachten Dick Berlijn in radioprogramma Sven op 1. "Daarnaast zouden er andere troepenconcentraties, commandoposten of aanvoerlijnen van de Russen mee onder vuur kunnen worden genomen."
Persbureau Reuters zag documenten in waaruit bleek dat de glsdb al in de lente geleverd kan worden en dus op relatief korte termijn ingezet kan worden. Internationale waarnemers en Oekraïense inlichtingendiensten houden er wel rekening mee dat Rusland de komende maanden al een nieuw offensief wil beginnen, juist omdat er zoveel geavanceerde westerse wapens, zoals goed uitgeruste tanks, aankomen. "Dit is ook logisch. Poetin ziet dat het Westen Oekraïne van wapens voorziet", zegt Berlijn. "Hij wil een punt maken voordat die wapens er zijn."
Want als de glsdb er eenmaal is, zal Rusland munitie en proviand voor eenheden nog verder van het front moeten houden, wat nieuwe offensieven lastiger maakt. "We kunnen nu geen faciliteiten raken verder dan tachtig kilometer", zegt de Oekraïense militair analist Oleksandr Moesijenko tegen persbureau Reuters. "Als we ze tot aan de grens en de bezette Krim kunnen raken, dan zal dit de aanvalsmogelijkheden van Russische troepen beperken."
In een eerste reactie sprak het Kremlin over een "verdere escalatie" van de oorlog. Tegelijkertijd heeft dit geen invloed op de doelstellingen van Rusland, zegt woordvoerder Dmitri Peskov.
Minister van Buitenlandse Zaken Lavrov vulde aan dat Rusland nu gedwongen is om Oekraïne nog verder terug te dringen van de grens met Rusland. "Als het regime in Kiev meer wapens krijgt met een groter bereik, dan moeten we die nog verder van Russisch grondgebied dwingen."
Honderden mensen hebben in de Haagse buurt Houtwijk meegelopen in een stille tocht ter nagedachtenis aan snackbareigenaar Wei Chen. De 39-jarige ondernemer werd vorige week vrijdagavond midden op straat doodgestoken. Twee meisjes van 15 en 17 en een jongen van 17 zijn verdachten in de zaak.
Deelnemers hadden witte bloemen en lampionnen bij zich. De tocht begon rond 18.30 uur bij wijkcentrum Bokkefort en eindigde bij de snackbar. In een toespraak werd de vraag opgeworpen waarom Wei Chen slachtoffer is geworden van onredelijk geweld. "Hoe kan het, waarom? Er is geen antwoord te geven op die vragen." Een vertegenwoordiger van de familie bedankte iedereen voor hun komst.
De drie verdachten werden in de ochtend na de steekpartij aangehouden. Dinsdag is hun voorarrest met twee weken verlengd. Zij worden verdacht van het op straat slaan en schoppen van de 39-jarige Wei en zijn 41-jarige vrouw. Daarna zouden ze de man met een mes hebben gestoken. Agenten troffen Wei Chen zwaargewond aan, maar konden niets meer doen. Hij overleed ter plekke.
Het steekincident gebeurde in Houtwijk, in het Haagse stadsdeel Loosduinen, waar het slachtoffer en zijn familie een snackbar hebben. Buurtbewoners zijn verbijsterd, zeiden ze deze week tegen de NOS. "Het was een heel lieve man, en zijn gezin ook. Het was altijd druk in de zaak."
De politie kan nog niets vertellen over de toedracht van de steekpartij. De drie minderjarige verdachten zitten de komende anderhalve week nog in beperking. Dat betekent dat ze alleen contact mogen hebben met hun advocaat.
In de drukke meivakantie en de komende zomer moeten reizigers op Schiphol mogelijk toch weer rekening houden met een maximumaantal reizigers dat dagelijks vanaf de luchthaven kan vertrekken. De afhandelbedrijven op Schiphol zoeken nog steeds honderden nieuwe werknemers.
"Als dat probleem niet binnen enkele weken wordt opgelost, zal Schiphol opnieuw moeten ingrijpen", zegt de nieuwe Schiphol-topman Ruud Sondag in een interview in Het Financieele Dagblad. Een woordvoerder van Schiphol bevestigt dat.
De luchthaven heeft de betrokken bedrijven een ultimatum gesteld: het probleem moet binnen een paar weken worden opgelost, anders zal het aantal toegestane vluchten opnieuw moeten krimpen in aanloop naar de mei- en zomervakantie.
"We hijsen de rode vlag", zegt Sondag in het FD. "We gaan interveniëren, want het gaat niet goed. We hebben met iedereen gesproken over een oplossing van dit personeelstekort en niets helpt." Het ultimatum van Sondag is gericht aan de afhandelbedrijven en luchtvaartmaatschappijen. Volgens Schiphol is het aan deze partijen om met een oplossing te komen.
Het interview van Sondag in het FD is opvallend. In januari meldde Schiphol nog dat het de beperking van het aantal reizigers zou opheffen. "Voor de meivakantie verwachten wij 70.000 reizigers per dag, zonder eindeloze rijen en borden die rood kleuren van de geschrapte vluchten", klonk het toen.
Door de personeelstekorten vlogen lange tijd maximaal 50.000 mensen per dag vanaf de luchthaven. Op 26 maart zou daar een einde aan komen.
Schiphol heeft het over een patstelling. "De luchtvaartmaatschappijen willen niet meer betalen dan in meerjarige contracten is vastgelegd. De afhandelbedrijven zijn niet bereid meer loon te gaan betalen, omdat de marges in deze sector zeer krap zijn", schrijft het FD.
Door lage lonen en matige arbeidsomstandigheden is er een structureel tekort van 300 tot 500 medewerkers. Daarbij is ook nog de vrees dat er de komende maanden personeel zal vertrekken. "Het pakket arbeidsvoorwaarden voor deze mensen is gewoon niet aantrekkelijk genoeg", aldus Sondag. "Een beveiliger op Schiphol verdient tegenwoordig 17 euro per uur, een afhandelaar maar 12 euro. Dat verschil is veel te groot."
In Nieuw Zhengzhou, beter bekend als 'iPhone City', leiden alle wegen naar de reusachtige fabriekshallen van Foxconn. Waar je ook staat tussen de geelbruine wolkenkrabbers, vanuit vrijwel elke hoek zijn grote grijze muren te zien waarachter gewerkt wordt aan de nieuwste smartphonemodellen die Apple hier laat produceren.
Dit is het epicentrum van Apples wereldwijde iPhone-productie. "Als je leest over Apples geschiedenis, gaat het vaak over Steve Jobs of misschien Tim Cook. Maar onderschat niet hoeveel China heeft betekend", zegt Patrick McGee, Apple-verslaggever bij de Financial Times. Hij onderzocht de relatie van de techgigant met China en die staat onder druk. Apple had afgelopen kwartaal last van productieproblemen. De winst daalde vorig jaar, blijkt uit cijfers die het bedrijf gisteravond presenteerde.
"Het land heeft er geen enkele moeite mee om een heel dorp te verplaatsen als dat nodig is voor Apples productie", zegt McGee. Jaarlijks werken er honderdduizenden mensen in de fabrieken van Foxconn.
Apple houdt daar alle touwtjes strak in handen. "Het bedrijf is extreem verweven en verbonden met zijn leveranciers", zegt de Financial Times-journalist. Voor de pandemie stuurde het bedrijf tot vijftig medewerkers per dag vanuit de VS naar China om daar weken of maanden mee te kijken. Alles om ervoor te zorgen dat de productie zonder problemen verloopt.
Maar afgelopen najaar ging dat volledig mis. In november braken er protesten uit tegen de werkomstandigheden, nadat er een corona-uitbraak was geweest in de fabriek.
De politie maakte daar met geweld een eind aan, was te zien op beelden op sociale media:
Nu, een paar maanden later, gaan we kijken hoe het ervoor staat in 'iPhone City'. Op elke hoek van de straat staan beveiligers en agenten met helm, stok en schild, soms tientallen tegelijk. In de stad dient de politiepet vooral ook als bruikbaar instrument om de lens van onze camera te blokkeren, ondersteund door mensen in burger die claimen opzichters van Foxconn te zijn. Meermaals belagen ze de NOS-ploeg fysiek tijdens het afnemen van interviews.
"Het bedrijf beschermt haar medewerkers", verklaart een afgevaardigde van de provinciale overheid. "We verwelkomen jullie om objectief verslag te doen in Henan."
Maar daar is weinig kans toe, met tientallen agenten in uniform en burger die ons tijdens het volledige bezoek volgen. Ze kamperen in de hotellobby. Meerdere auto's, sommige met zwaailichten, kleven aan de achterbumper. Nieuws garen in de regio Xinjiang, waar de afgelopen jaren honderdduizenden en mogelijk meer dan een miljoen Oeigoeren en andere moslims in strafkampen werden geplaatst, is bijna eenvoudiger dan hier.
"Ik draai de schroefjes aan", kan één van de Foxconn-medewerkers nog net kwijt in zijn lunchpauze. Op een klein krukje slurpt hij noedels naar binnen, samen met duizenden collega's. Kort daarna wordt hij gemaand te vertrekken, een agent in burger grijpt in. "Wegwezen, je bent hier om te eten, niet om te praten met de media."
De onrust bij het fabriekscomplex bracht Apple in een ingewikkelde situatie, want het bedrijf heeft zich sterk afhankelijk gemaakt van een land dat de laatste jaren steeds autocratischer is geworden. "Als het voor Apple makkelijk was om op deze schaal te produceren in Vietnam, India, Brazilië, Europa of de VS, dan zouden ze dat doen", zegt Financial Times-journalist McGee. "Maar dat kan niet."
Wel zou Apple de productie meer kunnen spreiden, denkt hij. Bijvoorbeeld de helft in China en de helft in een aantal andere landen. Het nadeel is wel dat dit veel duurder is - absoluut niet aantrekkelijk voor de techgigant die dol is op hoge winstmarges.
Over de protesten zelf is Apple - los van een bericht over langere levertijden - stil, terwijl topman Cook zich meestal juist graag uitspreekt over maatschappelijke thema's zoals privacy. Maar toen een verslaggever hem in het najaar tijdens een bezoek aan Washington naar de onlusten vroeg, reageerde hij niet.
Het is duidelijk waarom, zegt McGee. "Hij kan niet zomaar klagen over de Communistische Partij. Apple is zo afhankelijk van China dat het niet openlijk zijn gedachten kan delen." Want hoewel imago heel belangrijk is voor het bedrijf, is het nog belangrijker dat de winstgevende productie van de nieuwste telefoons doorgaat, 24 uur per etmaal, 7 dagen per week.